Qərb niyə Ukraynaya ağır silahların tədarükünü kəskin şəkildə artırıb?

Qaynarinfo xəbər verir ki, bunu ABŞ və Avropada onlarla rəsmi və hərbçi ilə danışan "The Washington Post" (WP) yazıb. 

"Biz bu dalandan birtəhər çıxmalıyıq", deyə nəşrin həmsöhbətlərdən biri deyib. 

Oxşar baxışı çərşənbə axşamı Vaşinqtona səfəri zamanı Böyük Britaniyanın xarici işlər naziri Ceyms Kleverli də dilə gətirib: "Vaxt çatıb. Əgər müharibəni bitirmək istəyiriksə, bunu tez etməliyik, indi Ukraynaya bu işi bitirmək üçün lazım olan alətləri verməliyik".

Bir neçə gün əvvəl Böyük Britaniya rəsmi olaraq Ukraynaya 14 ədəd "Challenger 2” əsas döyüş tankının veriləcəyini elan edib, bunlar Kiyevin NATO ölkələrindən alacağı ilk müasir tanklar olacaq.

ABŞ-ın müdafiə naziri Lloyd Ostin keçən il "bizdən Ukrayna silahlı qüvvələrinin orta və uzunmüddətli ehtiyaclarına - təkcə yay və payızda deyil, həm də 2023 və 2024-cü illərdə qarşıdurma baxımından baxmağımızı xahiş etmişdi”, WP-yə bildirmişdi. Onun sözlərinə görə, payızda Rusiya hərbi əməliyyatlarının xarakteri dəyişdikdə, "bir müddətdir ki, onların daha çox hava hücumundan müdafiə silahlarına və zirehli texnikalarına ehtiyacı var idi”.

Ukraynanın əks-hücumları nəticəsində Xarkov vilayətini və Xersonu itirən Rusiya oktyabr ayında enerji və mülki hədəflərə iri raket və İran pilotsuz uçuş aparatları ilə hücumlara başlayıb. Bundan əlavə, cənubda Rusiya qoşunları Zaporojye vilayətinin qalan hissəsini və Krıma gedən yolu əhatə edərək fəal müdafiə istehkamları qurmağa, şərqdə isə Baxmuta güclü hücuma başlayıb - əsasən "Vaqner” qüvvələri və onlar tərəfindən cəlb edilmiş məhkumlar.

Bu, Ukraynanın müttəfiqlərini hərbi əməliyyatların perspektivlərinə və qarşıdurmanın yazda necə inkişaf edəcəyinə köklü şəkildə yenidən baxmağa məcbur edib. Nəticədə, Birləşmiş Ştatlar və tərəfdaşları cəmi bir neçə həftə ərzində daha böyük hərbi yardıma keçmək qərarına gəliblər. WP yazır ki, Ukrayna hakimiyyəti uzun müddətdir bunu istəyirdi.

Aparıcı Qərb ölkələri ABŞ-ın "Bradley” piyada döyüş maşınlarından, alman "Marder”i və yüngül fransız AMX-10 RC tanklarından tutmuş ən müasir hava hücumundan müdafiə sistemləri və Britaniyanın "Challenger 2” tanklarına qədər hücum xarakterli zirehli texnikalar təqdim edəcəklərini vəd ediblər. Ukrayna qoşunları üçün miqyaslı təlim proqramları da başlayıb. Əgər indiyə qədər Ukrayna hərbçilərinə, əsasən, onlar üçün yeni növ texnika ilə işləmək öyrədilirdisə, indi təlimə birləşmiş silah əməliyyatlarının (müxtəlif qoşun növlərinin əlaqələndirilmiş hərəkətlərini tələb edən) təşkili və aparılması daxildir. Dekabr ayında Pentaqon belə qənaətə gəlib ki, bunsuz Ukrayna Silahlı Qüvvələri əhəmiyyətli qələbələr əldə edə və yüz minlərlə səfərbər edilmiş Rusiya qoşunlarının mümkün hücumunu saxlaya bilməyəcək.

WP yazır ki, bu qərarlar, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin yaxın aylarda yeni qələbələr üçün kifayət qədər vəsaiti olmasa, Ukraynanın uzun sürən tükəndirmə müharibəsi və ya daha da pisi ilə üzləşəcəyi anlayışını əks etdirir.

Mövqe dəyişikliyinin sübutu təkcə yeni silah növlərinin tədarükü deyil, həm də Qərb və Ukrayna hərbçilərinin yeni ərazilərdə birgə işi olub. Beləliklə, "The New York Times” qəzetinin yazdığına görə, ABŞ Ukraynaya işğal olunmuş ərazilərdə Rusiya hərbi birləşmələri və ordunun təchizat mərkəzinin yerləşdiyi Krıma əks-hücum planlaşdırmaqda köməklik etmək niyyətindədir. Əvvəllər Vaşinqton eskalasiyaya səbəb olmamaq üçün yarımadaya zərbələri dəstəkləmirdi.

Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin direktoru Uilyam Börns isə ötən həftə Rusiyanın planları haqqında kəşfiyyat məlumatlarını ukraynalı həmkarları ilə şəxsən paylaşıb. Demək olar ki, eyni vaxtda Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Komandanı Valeri Zalujnı ABŞ Silahlı Qüvvələrinin Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin sədri Mark Millli ilə görüşüb. Bu gün (məqalə dünən dərc edilib - red.). Ukraynanın müttəfiqləri Almaniyadakı Ramşteyn aviabazasında ona dəstək üçün gələcək fəaliyyətləri müzakirə edəcəklər.

Amma ordunun onları həyata keçirmək üçün kifayət qədər texnikası, xüsusən də Pentaqonun öz təhlilinə əsasən, Ukraynanın döyüş meydanında uğur qazanması üçün lazım olan tanklar və digər zirehli texnikası yoxdursa, hərbi əməliyyatlara hazırlaşmaq mənasızdır. Buna görə də, ABŞ 3 milyard dollarlıq yardım paketini elan etdikdən cəmi iki həftə sonra Vaşinqton 59 "Bradley" piyada döyüş maşını, 90 "Stryker" zirehli maşını, səkkiz "Avenger" zenit-raket kompleksi, döyüş sursatı, atıcı silahlar və digərləri də daxil olmaqla, daha 2,5 milyard dollarlıq yeni hərbi paketini elan etdi.

Nəticədə, son bir ildə ABŞ-ın Ukraynaya hərbi yardımının ümumi məbləği 27 milyard dollara çatacaq.

Lakin yeni yanaşmanın həyata keçirilməsində maneə tankların tədarükü məsələsi oldu. Birləşmiş Ştatlar və Avropa ölkələri Almaniyanı Kiyevə "Leopard 2” tanklarını - birbaşa və ya digər ölkələrə icazənin verilməsi yolu ilə təmin etməyə razılıq verməsinə çalışırlar. Polşa artıq əlində olan 14 "Leopard”ı transfer etmək istəyini açıqlayıb. Niderland digər ölkələrin Ukraynaya göndərəcəyi tankların pulunu ödəməyə hazırdır. Ümumilikdə 13 Avropa ölkəsində təxminən 2000 ədəd "Leopard 2” tankı var.

Hətta bu həftə Davosda keçirilən Dünya İqtisadi Forumunda da bu məsələ dəfələrlə qaldırılıb. Prezident Volodimir Zelenski videobağlantı vasitəsilə bir sıra görüşlərdə iştirak edib. Yüksək vəzifəli məmurların, CEO-ların və fond menecerlərinin iştirak etdiyi cümə axşamı iclasında o, "silahlarınızı bizə verin və biz də özümüzküləri geri alaq" deyib.

"Onlara tanklar verin! İtirəcək heç nə yoxdur”, deyə Böyük Britaniyanın keçmiş Baş naziri Boris Conson bildirib: "Ukraynalılar qalib gələcəklər. Biz onlara ən qısa zamanda qalib gəlməyə kömək etməliyik”.

Finlandiyanın xarici işlər naziri Pekka Haavisto WP-yə deyib ki, "Ukrayna danışıqlar masasına oturduğu zaman ən güclü mövqedən çıxış etməlidir".

Lakin Almaniya kansleri Olaf Şolts "Leopard”ları yalnız ABŞ "Abrams M1” tanklarını təhvil verəcəyi təqdirdə təhvil verməyə hazırdır. Lakin Pentaqonda qeyd edirlər ki, ABŞ tanklarına qulluq etmək çox bahadır, çoxlu yanacaq "yeyir” və tankçıların uzunmüddətli təlimi tələb olunur. "Siz sadəcə bir çırtmayla bir neçə mexanikləşdirilmiş tabor əldə edə bilməzsiniz”, deyə ABŞ Müdafiə Nazirliyinin sözçüsü bildirir: "Leopard"lar daha sərfəlidir və daha sürətli çatdırıla bilər." 

Avropa Xarici əlaqələr şurasının hərbi eksperti Qustav Qressel WP-yə bildirib ki, Ukraynanın lazımi sayda tank əldə etməsi üçün bir çox ölkədən ibarət koalisiya yaratmaq lazımdır. Onun sözlərinə görə, Avropa 200-ə yaxın tank verə bilər ki, onlardan 80-ə yaxını yayın əvvəlinə çatdırıla bilər.

Zalujnın sözlərinə görə, döyüş meydanında qüvvələr balansını dəyişmək üçün Ukraynaya 300 Qərb tankı lazımdır.