Lukaşenko Priqojin üsyanının "eskalasiyasından" necə yararlanacaq? - ISW-nin proqnozu

Qaynarinfo xəbər verir ki, bunu Amerikanın Müharibənin Tədqiqi İnstitutunun mütəxəssisləri "Vaqner” qrupunun qiyamını təhlil etdikləri materialda bildiriblər.

Analitiklər qeyd ediblər ki, iyunun 24-də axşam Kreml bəyan edib ki, Aleksandr Lukaşenko "Vaqner” qrupunun maliyyəçisi Yevgeni Priqojinin Rusiyada mühakimə olunmadan Belarusa getməsinə razılaşıb; "Vaqner” qrupunun döyüşçülərinin bir hissəsi Rusiya Müdafiə Nazirliyi ilə müqavilə imzalayacaq; və "Vaqner” qrupunun döyüşçülərindən heç biri silahlı qiyamda iştirakda ittiham olunmayacaq.

Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov Rusiya hakimiyyətinin Belarusa gedəcək Priqojinə qarşı cinayət işini bağlayacağını açıqlayıb, Lukaşenkoya "ən yüksək məqsəd qan tökülməməsidir" şüarıyla razılaşmaya vasitəçilik etdiyinə görə təşəkkür edib.

Daha əvvəl Belarus liderinin mətbuat xidməti Lukaşenkonun Priqojinlə danışıqlar apardığını və Lukaşenko ilə Putinin münaqişənin həlli üçün "ikitərəfli hərəkətlər” barədə razılığa gəldiyini iddia edib. Lukaşenko "qanlı qırğından” qaçmağın və "Vaqner” döyüşçüləri üçün təhlükəsizlik təminatlarının yerinə yetirilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

Priqojin ilk belarus mesajından sonra "ədalət yürüşünün” məqsədinə çatdığını və vəziyyətin qırğına çevrilməsinin qarşısını almaq üçün "Vaqner” döyüşçülərinə öz mövqelərinə qayıtmağı əmr etdiyini bildirən audio mesaj yayıb.

Priqojin öz açıqlamasında nə Lukaşenkonun münaqişədə iştirakını, nə də danışıqlar nəticəsində əldə olunmuş razılaşmanın təfərrüatlarını qeyd edib.

Hesabatç görə, Priqojin üsyanı nümayiş etdirdi ki, rus qoşunlarının bir çox arxa bölgələrdə ehtiyatları yoxdur və demək olar ki, Ukraynadakı rus hərbçilərinin mənəvi ruhuna zərər verəcək ki, Ukrayna qoşunları da Rusiyanın müdafiəsini yarmaq cəhdlərini düzəltmək üçün bundan istifadə edə bilərlər.

Ekspertlərin fikrincə, Lukaşenkonun vasitəçiliyi ilə əldə edilən razılaşma, çox güman ki, Vaqner PMC-ni indiki formada Priqojinin rəhbərlik etdiyi müstəqil oyunçu kimi sıradan çıxaracaq, baxmayaraq ki, qrupun ayrı-ayrı elementləri Rusiya Müdafiə Nazirliyinin nəzarəti altında mövcudluğunu davam etdirə bilər.

Analitiklər vurğulayırlar ki, Kremlin "Vaqner”in şəxsi heyətini qiyamda iştirak etməmiş kimi necə müəyyənləşdirəcəyi bəlli deyil və Peskovun bəyanatında qiyamda iştirak edən "Vaqner” personalının əfv almaqdan başqa taleyinin necə olacağı göstərilməyib.

O da qeyd olunur ki, Priqojin "Vaqner”in koordinasiyasını və hərəkət sürətini nəzərə alaraq qiyamı demək olar ki, əvvəlcədən planlaşdırıb, lakin ISW bu fərziyyəni təsdiq edə bilmir.

Bundan əlavə, icmalda deyilir ki, Priqojinin silahlı üsyanı çox güman ki, "Vaqner”in dəstəyini daha da sarsıdıb, ona bağlı regional hakimiyyət orqanlarını və işə götürən təşkilatları Priqojinin hərəkətlərini pisləməyə məcbur edib.

Həmçinin qeyd edilir ki, Priqojinin sövdələşmədən əvvəl "Vaqner” komandirlərinin və ya sıravi komandanların dəstəyinə müraciət edib-etmədiyi hələ aydın deyil və çox güman ki, "Vaqner”in bir çox hərbi qulluqçusu Ukrayna hüdudlarından kənarda MN ilə müqavilələr imzalamaq, tərxis olunmaq və ya yerdəyişmə ehtiyacından narazıdır.

Ekspertlər həmçinin ehtimal edirlər ki, Lukaşenko silahlı qiyamın deeskalasiyasından öz məqsədlərinə, məsələn, Rusiya və Belarusun İttifaq Dövlətinin rəsmiləşdirilməsini ləngitmək və ya Putinin Ukraynada Belarus qüvvələrinin istifadəsinə mane olmaq kimi çatmaq üçün istifadə etməyə çalışacaq.

Analitiklər onu da vurğulayırlar ki, Kreml hazırda dərin qeyri-sabitlik vəziyyətindədir. Lukaşenko ilə razılaşma uzunmüddətli deyil, qısamüddətli həll yoludur və Priqojinin çevrilişi Kreml və Rusiya Müdafiə Nazirliyindəki zəiflikləri üzə çıxarıb.

Ekspertlərin fikrincə, Priqojin qiyamının, Kremlin reaksiyasının və Lukaşenkonun vasitəçiliyinin Kreml tərəfindən qoyulması təklifi absurddur.

Onlar həmçinin qeyd edirlər ki, Priqojinin üsyanı və iyunun 23-24-də baş vermiş etiraz - Priqojin və Kreml arasında tam döyüş olması şərt olmasa da, Putinin gücünə və Rusiyanın Ukraynadakı hərbi səylərinə ciddi ziyan vura bilər.

- İyunun 24-də axşam saatlarında Kreml bəyan etdi ki, Aleksandr Lukaşenko "Vaqner” qrupunun yaradıcısı Yevgeni Priqojinin Rusiyada mühakimə olunmadan Belarusa getməsinə razılıq verib; "Vaqner” qrupunun yaraqlılarının bir hissəsi Rusiya Müdafiə Nazirliyi ilə müqavilə imzalayacaq; və Vaqner qrupunun heç bir üzvü silahlı qiyamda iştirakda ittiham olunmayacaq.

- Razılaşmanın elanından əvvəl Vaqner qrupu Rusiyanın Rostov-Don şəhərindəki Cənub Hərbi Dairəsinin qərargahını mühasirəyə alıb və Moskvanın 330 kilometrliyinə qədər irəliləyib. Bildirilir ki, "Vaqner” qüvvələri öz bazalarına geri çəkilməyə başlayıb və video görüntülərdə Priqojinin Rostov-Donu tərk etdiyi görünür.

- Kreml, ehtimal ki, Ukraynadakı sürpriz və ağır itkilərin təsiri ilə bağlı daxili təhlükəsizlik zəifliklərini vurğulayaraq, "Vaqner”in irəliləyişinə effektiv operativ reaksiyanı əlaqələndirməyə çalışır.

- Təəccüblü deyil ki, Putin Rusiya Müdafiə Nazirliyinə və onun Rusiyanın nizamsız qüvvələrinə (o cümlədən "Vaqner”ə) nəzarəti mərkəzləşdirmək üçün davam edən səylərini dəstəkləməyi seçib.

- Lukaşenkonun razılaşmaları çox güman ki, "Vaqner”i indiki formada Priqojinin rəhbərlik etdiyi müstəqil oyunçu kimi aradan qaldıracaq, baxmayaraq ki, təşkilatın ayrı-ayrı elementləri mövcud və yeni səlahiyyətlər altında mövcud olmağa davam edə bilər.

- Görünür, Priqojin belə hesab edib ki, "Vaqner”in müstəqil simasını qorumaqdan ötrü Müdafiə Nazirliyinə qarşı demarş etməlidir. Priqojin hesab edirdi ki, Rusiya orudusundankı fərariliyin qarşını ancaq bu yolla almaq mümkündür, lakin o öz imkanlarını düzgün hesablaya bilməyib.

- Lukaşenkonun Moskvaya qarşı hərbi hücumun dayandırılmasında birbaşa rol oynaması Putin üçün alçaldıcıdır və Lukaşenkoya başqa imtiyazlar da vermiş ola bilər.

- Kreml indi çox qeyri-sabit tarazlıqdadır. Lukaşenko ilə razılaşma uzunmüddətli deyil, qısamüddətli həll yoludur və Priqojinin üsyanı Kreml və Rusiya Müdafiə Nazirliyinin zəif tərəflərini üzə çıxarıb.

- İyunun 24-də Rusiya qoşunları Rusiya daxilində silahlı üsyana baxmayaraq, son aylarda Ukraynaya ən böyük raket hücumları silsiləsi təşkil edib.

- Ukrayna qoşunları cəbhənin ən azı iki sektorunda əks-hücum əməliyyatları keçirərək iyunun 24-də irəliləyiş əldə edib, cəbhə xəttinin digər bölmələrində isə müntəzəm döyüşlər davam edib.